Từ khoảng những năm 70 của thế kỷ trước, người dân ở xã Khánh Sơn, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An đã phát triển nghề trồng dâu nuôi tằm, người dân nơi đây nhập kén cho các nhà máy dệt ở trong và ngoài tỉnh. Thế nhưng, dần dần, các loại vải công nghiệp tiến đến và chiếm lĩnh thị trường, điều đó khiến cho thị trường dệt tơ gặp nhiều khó khăn. Khi đó, sản phẩm tơ lụa không có đầu ra ổn định, giá cả thì bấp bênh, số hộ nuôi tằm giảm mạnh khiến cho diện tích trồng dâu tại địa phương bị thu hẹp, dần dần nghề trồng dâu nuôi tằm tại Khánh Sơn bị mai một. Thời điểm đó, chỉ còn một vài hộ dân nuôi loại tằm ré (tằm vàng) dùng để chế biến thức ăn.
Năm 2020, UBND huyện Nam Đàn đã có đề án khôi phục làng nghề trồng dâu nuôi tằm ở xã Khánh Sơn. Theo đó, Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp dâu tằm Đồng Tiến ra đời. Sau 3 năm đi vào hoạt động thì HTX đã mạnh mẽ vươn lên trở thành doanh nghiệp đầu tiên và duy nhất trên địa bàn kinh doanh mô hình nuôi tằm tập trung. HTX cũng là doanh nghiệp nuôi tằm được đánh giá lớn nhất khu vực phía Bắc cho đến thời điểm này.
Anh Đinh Văn Thắng, một thành viên trong HTX chia sẻ, tắm là loài động vật khó nuôi, chúng nhạy cảm với môi trường và nhiệt độ, do đó muốn nuôi tằm ở quy mô lớn không phải chuyện dễ. Ngoài ra, thức ăn cho tằm cũng cần được chọn lọc một cách kỹ lưỡng, cẩn thận. Bởi vì giống cây dâu bản địa đã dần trở nên suy thoái, do đó, HTX đã thay thế giống dâu đó bằng 2 loại giống khác được lấy từ Viện Tơ tằm Trung ương, giống dâu đó phù hợp với điều kiện thời tiết và thổ nhưỡng của địa phương.
Giống dâu mới này cho lá xanh, nhiều gấp 4 lần so với giống bản địa. Nhờ đó mà trên mỗi đơn vị diện tích năng suất đều tăng rất nhiều. Hiện tại, HTX được giao cho trồng và chăm sóc 20ha dâu trên bãi bồi sông Lam. Ngoài việc lựa chọn giống dâu thì lựa chọn giống tằm để nuôi cũng được HTX đặc biệt quan tâm. Theo anh Thắng chia sẻ, giống tằm được nhập khẩu từ nước ngoài về. Đây là giống tằm trắng, chúng có khí năng chống chịu được điều kiện thời tiết khắc nghiệt, dù hè nóng hay đông lạnh thì cũng vẫn có khả năng chịu đựng được, đồng thời cho ra chất lượng tơ tốt.
Ông Đinh Văn Đường, cũng là một thành viên trong HTX, ông có nhiều năm kinh nghiệm trong nghề nuôi tằm chia sẻ, tắm chỉ ăn lá khô ráo, không dính sương hay nước mưa... nếu chúng ăn phải những loại lá này sẽ bị đau bụng, Ngoài ra, để cho tằm sinh trưởng và phát triển tốt nhất thì ngoài thức ăn thì nhiệt độ nơi nuôi tằm rất quan trọng. Cần duy trì nhiệt độ trung bình khoảng 25-30 độ C, độ ẩm khoảng 80-85%. Để cho tằm sinh trưởng và phát triển tốt, đạt hiệu quả nhả tơ cao thì HTX đã quyết định đầu tư lắp điều hòa để duy trì nền nhiệt ổn định. Ngoài ra, trong các phòng nuôi cũng phải lắp thêm máy phun sương để tạo môi trường có độ ẩm thuận lợi nhất.
Cũng theo chia sẻ của ông đường, sự phát triển của tằm trải qua 5 tuổi đời, mỗi tuổi thường kéo dài 2-3 ngày. Cứ qua mỗi lần lột xác thì tằm lại thêm một tuổi, chính vì thế việc chăm sóc và điều chỉnh thức ăn cho chúng cần phù hợp với độ tuổi. Ở giai đoạn trứng tằm, sau khi ấp nở xong chúng sẽ được đưa vào khu nuôi riêng có tiêu chuẩn môi trường cực kỳ khắt khe, thức ăn cũng cần được quan tâm đặc biệt, phải thái thành từng sợi nhỏ, luôn đảm bảo độ tươi. Sau khi hết độ 1 tuổi thì không cần phải thái lá dâu thành sợi nữa mà có thể dùng máy để cắt thành những miếng to hơn.
Từ khi đến độ tuổi thứ 2 thì tằm ăn lá dâu với lượng rất lớn được gọi là 'tằm ăn rỗi', do đó, cần phải bổ sung thức ăn liên tục để đáp ứng nhu cầu của chúng. Khi ở độ tuổi 5 (đã trải qua 5 lần lột xác) thì tằm sẽ không tiếp tục ăn nữa vì chúng đã nạp đủ dinh dưỡng, giai đoạn này được coi là độ 'chín' của tằm. Sau đó, chúng sẽ được di chuyển vào các 'né' gỗ để tự làm tổ. Khi đó, mỗi con tằm sẽ chui vào một ô, chúng nhả tơ bao bọc quanh tạo thành một chiếc kén, sau đó được công nhân gỡ ra rồi nhập cho các nhà máy sản xuất tơ, vải.
Sau 3 năm phát triển mô hình nuôi tằm trong phòng điều hòa thì HTX đã có được những thành công đầu tiên. Mô hình nuôi tằm này vừa mang lại giá trị kinh tế cao vừa giúp người dân có được công ăn việc làm ổn định. Trung bình, mỗi tháng HTX có thể bán được 6-7 tạ kén cho các nhà máy sản xuất tơ, vải đến từ Hà Nam và Lâm Đồng. Nhờ nghề trồng dâu, nuôi tằm mà HTX đã giúp nhiều người lao động địa phương có việc làm với mức thu nhập ổn định. Hiện tại HTX đang có 5 lao động chính thức với mức thu nhập 7-8 triệu đồng/tháng và 20 lao động thời vụ. Ngoài ra, HTX cũng huy động bà con nông dân cùng trồng dâu để đáp ứng nhu cầu nuôi tằm mở rộng của HTX.
Bà Hà Thị Tình (1970) người có 20 năm kinh nghiệm trồng dâu, nuôi tằm chia sẻ, nghề này rất vất vả nhưng nhờ mô hình nuôi tằm của HTX Đồng Tiến mà các công nhân đỡ vất vả hơn nhiều. Giờ đây chỉ cần cho tằm ăn đúng quy trình, điều chỉnh nhiệt độ phù hợp, điều chỉnh thức ăn phù hợp với độ tuổi của tằm thì chúng sẽ sinh trưởng tốt, nhả được nhiều tơ với chất lượng kén tốt nhất.
Ngoài việc cung cấp tơ thì nuôi tằm còn có nhộng, chúng là loại thực phẩm giàu dinh dưỡng. Nhộng sẽ được bán cho các chợ đầu mối hoặc các nhà hàng trên địa bán, giá bán nhộng khoảng 110-120 nghìn đồng/kg.
So với việc trồng các loại cây nông nghiệp khác trên cùng một diện tích thì giờ đây trồng dâu cho giá trị cao gấp 2-3 lần, nhờ đó mà giúp nhiều lao động địa phương có thêm việc làm ổn định. Ngoài ra, mô hình nuôi tằm trong điều hòa của HTX Đồng Tiến cũng góp phần giúp cho những sản phẩm từ tơ tằm sẽ được đưa đi nhập ở nhiều nơi, được nhiều người biết đến hơn nữa.
Theo Báo Công An Đà Nẵng
