Vượt qua nhiều gian nan và khó khăn
Hợp tác xã làng nghề thổ cẩm Hoa Tiến (HTX Hoa Tiến, bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An) được thành lập từ năm 2010. HTX được thành lập nhờ tâm huyết của bà Sầm Thị Bích với mục tiêu lưu giữ phát triển bản sắc văn hóa truyền thống của người Thái, đồng thời giúp người phụ nữ nơi đây tăng thêm nguồn thu.
Từ khi thành lập đến này, đã có hoạt động của HTX Hoa Tiến gặp phải khó khăn vì phải cạnh tranh với các sản phẩm đến từ Trung Quốc. Nhưng nhờ có sự tâm huyết và khát khao phát triển nghề dệt truyền thống của địa phương mà Ban giám đốc HTX đã nghiên cứu và tìm ra nguyên nhân khiến HTX Hoa Tiến khó khăn trong việc phát triển chính là do sự lạc hậu trong khâu sản xuất. Công cụ sản xuất còn thô sơ, nguồn nguyên liệu đầu vào không đảm bảo, mẫu mã sản phẩm còn rất đơn giản, màu sắc kém hấp dẫn, không bền màu và thiếu sự đồng đều...
Sau đó, ban lãnh đạo HTX đã liên kết với chính quyền địa phương để xin hỗ trợ và vay vốn ngân hàng để phát triển sản xuất. HTX cũng mở các lớp để tập huấn cho các xã viên cũng như các hộ nông dân trong xã nắm được kỹ thuật trồng và thu hoạch dâu đúng cách. Thay vì nhuộm bằng phương pháp thủ công như trước đây thì giờ đây HTX đã đầu tư máy móc, công nghệ nhuộm giúp các thành viên có được những sản phẩm nhuộm với chất lượng tự nhiên. Chính vì thế mà sản phẩm của HTX có thể giữ được độ bền, đẹp. Nhờ phương pháp này mà nước thải sau khi dệt nhuộm không gây độc hại đến môi trường hay sức khỏe con người.
HTX còn chú trọng trong việc sáng tạo ra các mẫu mã mới, các sản phẩm phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng. Ngoài ra, HTX còn tham gia vào các hội chợ thủ công mỹ nghệ tại nhiều nơi trên cả nước để có thêm cơ hội kết nối với các doanh nghiệp, tạo đầu ra cho sản phẩm của mình.
Đến nay thì HTX cũng đã thành công xây dựng chuỗi giá trị thổ cẩm bền vững, thu hút được nhiều doanh nghiệp, dự án trong và ngoài nước để hỗ trợ việc phát triển sản xuất cho HTX. Những sản phẩm do HTX làm ra không chỉ được bán tại thị trường trong nước mà còn được xuất khẩu sang thị trường nước ngoài với giá trị không nhỏ.
Đưa thổ cẩm vươn xa
Tại Nghệ An, bản Hoa Tiến được mệnh danh là một trong những cái nôi dệt thêu thổ cẩm nổi tiếng lâu đời bậc nhất của người dân tộc Thái. Những cô gái Thái nơi đây được mẹ truyền nghề dệt vải. Những công việc như trồng dâu, nuôi tằm, ươm tơ, dệt vải, thêu thùa đối với họ là những công việc thường ngày, họ đều hết sức thuần thục và đây cũng là bảo chứng cho sự trưởng thành của người con gái Thái. Những phụ nữ người Thái cũng tự tay làm ra những chiếc váy, những bộ chăn, đệm, chăn piêu để phục vụ cho nhu cầu của bản thân và gia đình.
Chị Sầm Thị Tình, con gái bà Sầm Thị Bích chia sẻ về khát khao đưa thương hiệu thổ cẩm Hoa Tiến vươn xa hơn: "Trước đây, trong suy nghĩ của tôi luôn mặc định một điều là chỉ người đồng bào dân tộc Thái mới dùng thổ cẩm Thái. Sau khi lớn lên tôi mới biết hóa ra đây chính là giá trị văn hóa mà chỉ cần yêu thích thì vẫn có thể sử dụng dù là dân tộc Kinh hay các dân tộc khác. Từ những ca sĩ, diễn viên nổi tiếng đến những người yêu thích thời trang đều có thể mang những sản phẩm văn hóa dân tộc độc đáo về thưởng cho ngôi nhà của mình".
Chị Tình cũng đã tìm nhiều cách để có thể quảng bá sản phẩm thổ cẩm đi kèm với những giá trị văn hóa truyền thống đến khách hàng trong và ngoài nước bằng cách đưa sản phẩm của HTX lên các kênh bán hàng online, giới thiệu đến khách hàng trong và ngoài nước. Năm 2015, chị Tình đã noi gương mẹ, chị quyết định mở một cửa hàng thổ cẩm ngay tại Hà Nội và đặt tên giao dịch tiếng Anh là Hoa Tiên Brocade. Đây là bước đầu quan trọng trong quá trình khởi nghiệp với mục tiêu quảng bá các sản phẩm của bà con quê nhà, tìm đầu ra cho sản phẩm truyền thống quê hương, giúp bà con có thêm thu nhập. Nhờ đó mà thương hiệu thổ cẩm Hoa Tiến đã ngày một vươn xa thông qua các hoạt động thương mại, du lịch, liên kết với các sản phẩm dệt thổ cẩm truyền thống từ nhiều HTX và các dân tộc ở các địa phương trên cả nước.
Không dừng lại ở thị trường trong nước, chị Tình còn muốn đưa sản phẩm ra thị trường nước ngoài. Năm 2022, chị Tình đã đăng ký tham gia gian hàng trưng bày sản phẩm thổ cẩm bên lề Hội thảo nghề dệt may truyền thống các nước ASEAN (TTAS) được chủ nhà Malaysia đăng cai. Tại hội chợ này, gian hàng của chị Tình đã bán được rất nhiều sản phẩm. Chị Tình cho biết, lần 'xuất ngoại' mang sản phẩm đến Malaysia đó là điều may mắn. Thông qua hội chợ này, chị có cơ hội trải nghiệm cách bán hàng thủ công truyền thống trong một sự kiện quan trọng của khu vực Đông Nam Á. Trong hội chợ này, chị cũng có cơ hội tham quan, học hỏi thêm kinh nghiệm từ những người thợ thủ công của các nước bạn; thông qua cơ hội này đi tìm hiểu thêm về thị trường để có thêm động lực theo đuổi, phát triển làng nghề truyền thống của dân tộc mình. Cũng nhờ hội chợ này mà sản phẩm thổ cẩm Hoa Tiến đã vươn mình ra thế giới.
Hiện nay, nhiều sản phẩm mang thương hiệu Hoa Tiên Brocade đã có mặt trên nhiều thành phố lớn trên cả nước và còn được bán ở Đức, Nhật, Lào, Pháp... Thu nhập bình quân của các chị em tham gia HTX là từ 1,5-2,5 triệu đồng/tháng. Ước tính doanh thu cả năm của HTX là 500 triệu đồng.
