Bảo tồn và phát triển nghề truyền thống của tổ tiên
Năm 2019, HTX Dịch vụ Sản xuất và Thương mại rượu Ngâu đã được thành lập với 20 thành viên, chung tay đồng lòng giữ lại làng nghề truyền thống của tổ tiên, sử dụng những cách làm cũ với tư duy mới.
Giám đốc HTX, ông Trương Thiên Tài chia sẻ: "Các thành viên trong HTX đều được tập huấn về vệ sinh an toàn thực phẩm cùng những chế tài và quy định của pháp luật khi sản xuất loại đồ uống mang tính đặc thù là rượu, chính vì thế HTX đã mạnh dạn đầu tư dây chuyền hiện đại để chưng cất rượu, đáp ứng những đòi hỏi khắt khe của thị trường về chất lượng rượu".
Bà Trần Thị Lành, một thành viên của HTX đã gắn bó với nghề làm rượu từ khi còn nhỏ, ba cho biết, để có được những mẻ rượu cúc thơm ngon thì một trong những nguyên liệu chính cần có là hoa cúc chi trắng, loài hoa này chỉ trồng duy nhất 1 vụ trong năm. Hoa cúc thường được trồng vào tháng 6 (âm lịch) và được thu hoạch vào cuối thu, đầu đông (khoảng tháng 11, 12 âm lịch).
Khi thu hoạch hoa cúc cần lựa chọn thời tiết nắng nhẹ, gió hanh, nếu hái vào ngày mưa thì hoa sẽ bị dập khiến cho mùi thơm của hoa bị giảm bớt. Khi hái hoa cũng cần phải hết sức nhẹ nhàng, tỉ mỉ, cần lựa chọn những bông cúc có độ độ chín (hoa đã nở hết nhụy vàng và chuyển sang màu trắng tinh khôi). Sau đó, người làm sẽ mang hoa cúc về hong gió trong 5-7 ngày, khi nào hoa khô vừa đủ sẽ được dùng để chưng cất rượu.
Ông Hán Văn Minh, một thành viên khác của HTX chia sẻ, từ khi tham gia vào HTX ông đã đầu tư hơn 100 triệu đồng vào việc mua máy móc hiện đại, trước đây chỉ sử dụng phương pháp truyền thống thì giờ hoàn toàn đã cơ giới hóa.
Ngoài hoa cúc là nguyên liệu không thể thiếu thì muốn ủ được rượu Ngâu thì gạo nếp là nguyên liệu quan trọng tiếp theo quyết định cả mẻ cơm rượu. Gạo được dùng là nếp cái hoa vàng, chỉ xát qua một lớp vỏ trấu sau đó sơ chế sạch rồi đưa vào nấu cơm.
Theo ông Minh, để nấu được một mẻ cơm rượu 25kg thì trước đây cần nấu trên bếp than bằng nồi gang rất vất vả và tốn nhiều thời gian thì giờ đây khi dùng bếp điện năng suất đã được nâng cao, mỗi ngày có thể nấu được 200kg gạo.Ông Minh cho biết, khi thổi cơm nếp cần phải đáp ứng yêu cầu không khô cứng, sau đó sẽ trải ra khay inox. Khi cơm nếp còn ấm sẽ rắc men lên để ngấm rồi mới đưa vào ủ. Men rượu được làm bởi người làng Ngâu từ gạo Mộc tuyền kết hợp với 36 vị thuốc Bắc, sau đó trộn lại và ủ vừa đủ độ... Điều này giúp tạo nên hương vị độc đáo, làm nên đặc trưng của loại rượu tiến vua khi xưa.
Để có được rượu hoa cúc thành phẩm thì người làm nghề cần đưa rượu đã được chưng cất vào nồi, hoa cúc được rải trên miệng nồi. Cứ 3kg hoa cúc khô sẽ hấp với 3 lít rượu, sau đó tiến hành chưng cất lần 2 để cho ra loại rượu trong suốt và có hương thơm dịu dàng của hoa cúc. Rượu hoa cúc của HTX rượu Ngâu khi uống sẽ có mùi thơm của gạo, mùi nồng nàn của hoa cúc, mùi hương của thuốc bắc, loại rượu đó không gây chóng mắt, nhức đầu như những loại rượu thông thường khác.
HTX đóng vai trò là cầu nối tiêu thụ
Hiện tại, một trong những vai trò quan trọng của HTX rượu Ngâu là làm cầu nối của người sản xuất và người tiêu dùng. HTX sẽ thu mua và tập hợp các sản phẩm của những hộ gia đình trong làng với chất lượng đồng nhất và số lượng đủ lớn rồi chung cấp cho các thị trường. Việc làm của HTX không chỉ giúp ổn định đầu ra cho người dân đồng thời giúp nâng cao giá trị sản phẩm nhờ vào việc xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường tiêu thụ.
HTX cũng thường xuyên tham gia vào các buổi hội chợ, triển lãm, sự kiện văn hóa về ẩm thực cả ở trong và ngoài nước để quảng bá sản phẩm. Nhờ đó mà rượu Ngâu ngày càng được nhiều người biết đến. HTX cũng không ngừng đẩy mạnh việc hợp tác với các nhà hàng, siêu thị, các khách sạn và những cửa hàng đặc sản, giúp mang đến cho HTX một mạng lưới tiêu thụ sản phẩm rộng lớn, tiếp cận được nhiều phân khúc khách hàng.
Ngoài ra, HTX rượu Ngâu cũng đầu tư vào việc phát triển các cửa hàng trên sàn thương mại điện tử, sản phẩm rượu Ngâu đã có mặt trên nhiều sàn thương mại điện tử lớn, giúp khách hàng dễ dàng tìm kiếm được sản phẩm, đồng thời đảm bảo được chất lượng dịch vụ, phục vụ được nhiều đối tượng khách hàng.
Chia sẻ về lợi ích khi tham gia HTX, Giám đốc Trương Thiên Tài cho biết, ban lãnh đạo HTX đã luôn quan tâm, đưa ra ý kiến, kinh nghiệm nấu rượu kết hợp với các phương thức hiện đại giúp cho chất lượng của rượu ngày càng ổn định.
Trong quá trình tham gia vào HTX thì các xã viên cần ký cam kết sẽ không chăn nuôi gia súc trong khuôn viên nhà, sau khi nấu rượu thì chất thải sẽ bán cho các nông trại, điều này sẽ đảm bảo khoảng cách an toàn, đảm bảo vệ sinh.
Lãnh đạo địa phương đánh giá về mô hình hoạt động của HTX rượu Ngâu, HTX được thành lập với sự đồng lòng và quyết tâm của các thành viên, nhờ đó sản lượng rượu được sản xuất cao gấp 5-7 lần so với trước đây. Sản phẩm rượu Ngâu của HTX có nhiều mẫu mã, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng. Trong những dịp gần Tết thì lượng rượu cúc làng Ngâu được sản xuất mạnh, có những lúc không kịp nấu vì nhu cầu thị trường quá cao.
Luôn trăn trở với việc gìn giữ truyền thống
Trải qua hàng trăm năm, qua bao thăng trầm, nhưng các thế hệ người dân của làng Ngâu vẫn luôn cố gắng giữ gìn bí quyết, công thức bí truyền và luôn duy trì nghề nấu rượu hoa cúc từ bao đời nay.
Hiện nay, HTX đã xây dựng được nhiều điểm bán và giới thiệu sản phẩm để tiếp đón khách hàng. Tại điểm trưng bày này thì rượu được trưng bày một cách khoa học để thu hút sự chú ý của khách hàng khi đến tham quan.
Mục tiêu của HTX không chỉ đặt vào việc phát triển kinh tế mà còn mong muốn bảo tồn và phát huy văn hóa địa phương. Giờ đây, làng Ngâu cũng trở thành điểm đến được nhiều du khách yêu thích khám phá, học hỏi về nghệ thuật chưng cất rượu truyền thống. Ngoài ra, những tour du lịch đến đây để tham quan về quy trình sản xuất rượu, tìm hiểu lịch sử làng nghề, thưởng thức rượu đã thu hút đông đảo du khách, nhờ đó mà mang lại nguồn thu không nhỏ cho người dân nơi đây.
Ông Tài cũng chia sẻ thêm, rượu hoa cúc của làng Ngâu khác so với những nơi khác, rượu của nơi đây cần phải chưng cất từ 2 đến 3 lần mới cho ra được những giọt tinh túy nhất, sau đó rồi sẽ hạ thổ trong vòng 1 năm để cho các chất bên trong được kết hợp với nhau một cách hài hòa.
Để quảng bá, giới thiệu sản phẩm của mình đến với người tiêu dùng trong cả nước, các thành viên HTX đã thống nhất ý kiến và đưa sản phẩm của mình đi tham gia, xếp hạng sản phẩm OCOP. Sản phẩm Hoa Cúc Tửu của HTX rượu Ngâu đã được cấp giấy chứng nhận OCOP 4 sao vào năm 2020.
Ngoài ra, sản phẩm cũng được UBND thành phố Hà NỘi cấp giấy chứng nhận Sản phẩm nông nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp thành phố vào năm 2023. Nhờ đó mà trong vài năm gần đây, sản phẩm Hoa Cúc Tửu đã được thị trường biết đến và tiêu thụ nhiều hơn, đặc biệt trong những dịp cuối năm, nhờ đó mà giúp cho nhiều người có thêm công ăn việc làm.
"Mong muốn lưu giữ được một sản phẩm độc đáo, quý báu của quê nhà, đồng thời để người dân địa phương và khách thập phương được thưởng thức loại rượu hoa cúc tửu với chất lượng tốt nhất có hương vị không nơi nào có được chính là mong muốn của các thành viên trong HTX cũng như những người dân tại làng Ngâu", Giám đốc Trương Thiên Tài chia sẻ.
Tuy HTX phải đứng trước khó khăn của thị trường khi phải cạnh tranh với hàng trăm loại rượu ngoại được nhập khẩu vào nước ta hay những loại rượu truyền thống của nơi khác, nhưng các thành viên đều hết sức quyết tâm giữ vững chất lượng của rượu hoa cúc, phương châm của HTX chính là lấy chất lượng để tạo nên thương hiệu.
Theo VnBusiness
