Sẵn lòng tái khởi đầu, từ vạch xuất phát tới thành công mới
Ông Vũ Văn Chầm, sinh năm 1934, quê ở làng Phong Lâm, xã Hoàng Diệu, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương, nơi quê hương của ba tổ sư nghề làm dép da và giày dép trong nước từ thời cuối vua Lê Thánh Tôn vào cuối thế kỷ 15. Dòng họ của ông đã truyền nghề làm giày dép từ cha truyền con suốt 18 thế hệ, và ông Chầm là thế hệ thứ 18.
Với tư cách là thế hệ thứ 18, ông Chầm đã làm quen với nghề đo ni đóng giày từ khi còn là một đứa trẻ. Do cha mất sớm và mẹ gánh vác gánh nặng cuộc sống, sau một thời gian trăn trở, ông cùng hai anh em đưa mẹ đến Sài Gòn - vùng đất hứa - để mở rộng cơ hội nghề nghiệp.
Vào độ tuổi 18, khi bước vào môi trường mới, ông đã làm công nhân cho các cửa hàng giày trong một thời gian ngắn để tìm hiểu thêm về thị trường. Sau 5 năm, ông cùng hai anh em mở cửa hàng giày Thanh Bình tại số 263 đường Phan Đình Phùng. Với tay nghề giỏi, dịch vụ tận tâm và sản phẩm giày đẹp, không lâu sau, cửa hàng giày Thanh Bình đã có hơn 200 nhân viên và sản xuất giày da chất lượng cao được bán cho 50 thương hiệu giày trên khắp các tỉnh từ Bình Trị Thiên trở vào. Hơn nữa, ông còn mở lớp dạy nghề cho hơn 100 người, mua nhà, mua xe... Thương hiệu này cũng trở nên nổi tiếng trên toàn cầu một thời, nhờ hãng giày Bata của Pháp đặt sản xuất gia công giày da chất lượng cao.
Khi Sài Gòn được giải phóng và đất nước thống nhất, ông Chầm đồng ý quay trở lại điểm xuất phát ban đầu. Ông đóng góp tài sản vào hợp tác xã và chấp nhận tiêu chuẩn hàng tháng là 13 kg gạo. Ông gia nhập tổ sản xuất Hoàng Diệu (quận 4) làm công nhân, và trong thời gian rảnh, ông sửa chữa giày dép tại ngôi nhà số 55 đường Hai Bà Trưng, phường Bến Nghé, quận 1, gần xe bán rau má xay của vợ, nhằm cùng nuôi sống gia đình và đảm bảo việc học của 8 người con (trong đó có 5 người tốt nghiệp đại học).
Cùng với quá trình đổi mới của đất nước, mở ra cơ hội phát triển cho các nghề truyền thống. Vào năm 1990, ông Vũ Chầm tham gia vào làn sóng đổi mới của đất nước bằng việc mở cửa hàng sản xuất và bán giày tại số 638 đường Nguyễn Đình Chiểu, phường 2, quận 3. Ngay khi khai trương cửa hàng, ông đã quyết định đặt tên thương hiệu là Vina-Giầy (giày Việt Nam), logo được ông tự thiết kế với ý niệm rằng giày Việt sẽ chinh phục thị trường toàn cầu. Ngày đó là ngày 6/6/1990.
Hơn một năm sau đó, vào ngày 5/11/1991, nhãn hiệu giày Vinagico đã nhận được chứng nhận bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp và đạt được 8 bộ huy chương vàng tại Hội chợ triển lãm quốc tế diễn ra tại Hội chợ Thương mại Cần Thơ và Hà Nội. Thương hiệu Vina-Giầy (Công ty cổ phần Giày Việt) đã liên tục được khách hàng bình chọn là Hàng Việt Nam Chất Lượng Cao trong suốt 23 năm từ năm 1997 đến 2019. Công ty cũng là thành viên của các hiệp hội giày trên toàn cầu, bao gồm Tổ chức SATRA tại Anh và NSRA tại Mỹ.
Đội ngũ kỹ thuật và quản lý của Vina-Giầy đã có nhiều cơ hội đi du học, học tập và tham quan ngành công nghiệp giày da tại một số quốc gia như Ý, Đức, Pháp, Nhật Bản... Công ty coi đây là một yếu tố đầu tư quan trọng, đồng nghĩa với việc đầu tư vào trí tuệ không kém phần quan trọng so với đầu tư vào cơ sở vật chất và công nghệ đổi mới. Sản phẩm của Vina-Giầy được phân phối tại nhiều cửa hàng trên toàn TP Hồ Chí Minh. Ngoài ra Vina-Giầy còn biết đến với thương hiệu giày cao gót với các mẫu cao gót nữ bắt mắt.., công ty còn có các chi nhánh tại Hà Nội, Đà Nẵng, Đồng Nai, Cần Thơ, Bình Dương, Kiên Giang, An Giang,...
Đối mặt với thách thức: Vina và hành trình vươn tới thành công
Tuy vậy, trong ngữ cảnh quốc tế hóa mạnh mẽ ngày nay, ngành công nghiệp giày trong nước vẫn gặp nhiều khó khăn, hạn chế. Theo thống kê gần đây của Giày, Túi xách Việt Nam, Hiệp hội Da có khoảng 800 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này, với sản lượng đạt khoảng 1.172 triệu đôi giày dép mỗi năm. Về mặt xuất khẩu giày dép, Việt Nam đứng thứ ba trên thế giới (sau Trung Quốc và Ý, theo số liệu năm 2015). Tuy nhiên, trên thị trường nội địa, sản phẩm giày dép Việt Nam gần như thua kém hoàn toàn trong mọi phân khúc.
Cụ thể, chỉ cần đến một trong những tuyến phố thời trang như Nguyễn Trãi (khu vực quận 1 - quận 5, TP Hồ Chí Minh), người ta dễ dàng thấy hàng loạt cửa hàng giày dép và túi xách mang thương hiệu nước ngoài từ phân khúc bình dân đến cao cấp, như Tomy, Dr. Martens, Converse, Nike, Adidas, Clarks, ...
Tại các kênh phân phối truyền thống như chợ Bến Thành, chợ An Đông, chợ Bình Tây, hàng Trung Quốc, Thái Lan... chiếm từ 50 đến 80% với giá bán thấp hơn hàng Việt Nam. Rất hiếm khi tìm thấy một cửa hàng giày dép mang thương hiệu Vina-Giầy hoặc các thương hiệu Việt Nam khác như Biti's...
Hệ thống cửa hàng tiện lợi Nhật Bản, Hàn Quốc thường chỉ bán sản phẩm giày dép của chính họ. Chỉ có một số siêu thị trong nước như Co.opmart, Vinatex, Sài Gòn và một số cửa hàng đại lý của các doanh nghiệp trong nước mới kinh doanh một số lượng nhỏ giày dép mang thương hiệu Việt, nhưng nhu cầu tiêu thụ vẫn chưa cao.
Một chuyên gia trong lĩnh vực da giày đã từng đánh giá rằng mặc dù số lượng doanh nghiệp trong ngành da giày trên toàn quốc rất lớn, nhưng hầu hết chỉ là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, tập trung chủ yếu vào sản xuất và gia công hàng xuất khẩu. Chỉ có không quá 10% trong tổng số đó là các doanh nghiệp lớn, có thương hiệu và đang đầu tư một phần cho thị trường trong nước.
Thậm chí ngay cả người tiêu dùng cũng dễ dàng nhận thấy điều này khi trong danh sách "Hàng Việt Nam Chất Lượng Cao" chỉ có một vài sản phẩm từ một số doanh nghiệp xuất hiện liên tục từ năm này sang năm khác. Một ví dụ điển hình như đã được đề cập, Công ty cổ phần Giày Việt (Vina-Giầy) đã liên tiếp xuất hiện trong danh sách trong suốt 19 năm qua.
Vậy tại sao hàng Việt lại bị kém cạnh tại thị trường trong nước? Một nguyên nhân được cho là thương hiệu nổi tiếng này của Việt Nam vẫn chưa theo đuổi kịp xu hướng thời trang để đáp ứng nhu cầu tốt nhất của người tiêu dùng, đặc biệt là giới trẻ, nhóm đối tượng có xu hướng chi tiêu cao cho trang phục. Từ màu sắc đến kiểu dáng, Vina-Giầy gần như chỉ phù hợp với nhân viên văn phòng và người già, đồng thời giá cả không rẻ nên dễ hiểu khi bị giới trẻ "quay lưng".
Tuy nhiên, Vina-Giầy cũng đã phát triển một dòng sản phẩm túi xách thời trang từ chất liệu da thật 100%. Đánh giá một cách công bằng, giày dép và túi xách của Vina-Giầy không thua kém về chất lượng so với các thương hiệu thời trang nước ngoài như Nine West, Donna Karan New York - DKNY... và có giá bán rẻ hơn. Tuy nhiên, cả giày dép và túi xách của Vina-Giầy không thu hút được sự quan tâm của giới trẻ, vì giá cả cao mà thiếu mẫu mã phong phú, không hấp dẫn và thiếu cá tính. Người tiêu dùng sẵn sàng chi tiền nhiều hơn để sở hữu một chiếc túi xách Nine West có giá từ 2 triệu đến 4 triệu đồng, thay vì chọn một chiếc túi da cá sấu của Vina-Giầy cùng tầm giá.
Giày dép Việt vẫn đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các nước trong khối ASEAN trong lĩnh vực bán lẻ. Thái Lan, đặc biệt, có những "ông chủ" lớn sở hữu nhiều đại siêu thị trên khắp Việt Nam, có đủ sức để khiến người Việt dành sự ưu ái dành cho giày dép Thái.
Trong khi đó, doanh nghiệp nội địa vẫn gặp hạn chế về công nghệ và nguồn nhân lực trong ngành da giày (thiết bị cũ, thiếu bộ phận thiết kế mẫu mã, chi phí nhập khẩu nguyên liệu cao...). Khi sản phẩm được tung ra thị trường, lại phải đối mặt với áp lực từ hàng nhái, hàng giả... Có vẻ như con đường để giày dép Việt Nam nói chung, và thương hiệu Vina-Giầy nói riêng, tiếp cận người tiêu dùng Việt vẫn còn xa vời và không dễ dàng chút nào!
Vina đã vượt qua nhiều khó khăn, thử thách và thăng trầm trong ngành công nghiệp giày dép. Thương hiệu đã chứng tỏ sự kiên nhẫn, sự đáng tin cậy và khả năng tồn tại trong thị trường cạnh tranh khốc liệt. Bên cạnh đó, với sự bền bỉ và kiên trì, Vina có thể cung cấp những đôi giày chất lượng và đáng tin cậy cho người tiêu dùng, khẳng định vị thế thương hiệu giày Việt Nam
