Ren - 43 tuổi là một nhân chứng sống của sự biến đổi liên tục của cảnh quan đất đai, con nước thay đổi dòng sông Mekong. Là một trong số ít nông dân tham gia thử nghiệm phương pháp trồng lúa mới, anh là thành viên của Hợp tác xã nông nghiệp Phú Cần, trong 3 hợp tác xã tham gia dự án thí điểm do Trường Đại học Trà Vinh hỗ trợ. Với tình hình biến đổi khí hậu ngày càng nhanh, nông dân trồng lúa ở Việt Nam đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt là vấn đề tiếp cận nguồn nước. Dự án thí điểm này đem đến một hướng đi mới cho họ.
Giờ đây, Ren chỉ cần một nút bấm đơn giản để kết nối với mạng lưới cảm biến và máy bơm nước. Điều này cho phép anh giám sát cánh đồng của mình từ xa và điều chỉnh lượng nước cần thiết cho việc trồng lúa. Một bước tiến đáng giá với sự hỗ trợ công nghệ hiện đại giúp nông dân làm việc hiệu quả hơn trong ngành nông nghiệp đang chịu tác động của biến đổi khí hậu.
Năm 2017, Đại học Trà Vinh đã tiến hành lắp đặt máy bơm thông minh, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hỗ trợ những nông dân như Thạch Ren tại miền Nam Việt Nam. Nhờ vào công nghệ tiên tiến này, họ có thể sử dụng điện thoại thông minh để kiểm tra mực nước trên ruộng lúa mà không cần phải đến tận nơi
Biến đổi khí hậu thúc đẩy nông dân áp dụng kỹ thuật canh tác mới giảm thiểu sử dụng nước
Việt Nam, một trong những quốc gia hàng đầu về sản xuất lúa gạo, đang chứng kiến những biến đổi nhanh chóng trong khung cảnh ruộng đồng. Với Ren, một nông dân có hơn 20 năm kinh nghiệm trồng lúa, quyết định thử nghiệm một phương pháp canh tác mới là sự thay đổi hoàn toàn. Anh sử dụng phương pháp được gọi là "làm khô và làm ướt luân phiên" (AWD). Đối mặt với tình trạng khan hiếm nước ngọt và gia tăng mặn đất, các nhà nghiên cứu và nông dân đang hợp tác để tạo ra một phương pháp trồng lúa sử dụng ít nước hơn.
Được hỗ trợ bởi Đại học Trà Vinh (TVU), nông dân trong hợp tác xã Phú Cần đang thực hiện thí điểm kỹ thuật này, cho phép họ thu hoạch cùng lượng lúa như trước đây nhưng với lượng nước giảm tới 20%. Thạch Ren là một trong những nông dân đầu tiên tham gia dự án này. Nhờ áp dụng kỹ thuật khoa học số lần bơm nước giảm từ 10 xuống còn 3-4 lần mỗi mùa. Anh cho biết phương pháp mới tiết kiệm chi phí hơn nhiều so với cách truyền thống.
Ngoài Ren, cả đời làm ruộng, Nam Dung, 46 tuổi, cũng đã tham gia vào dự án thí điểm này sau khi được giới thiệu thông tin về nó. Dự án thí điểm này đang đưa một cơ hội mới cho nông dân ứng phó với tình hình biến đổi khí hậu, đồng thời giảm thiểu tác động đối với nguồn nước quý giá. "Không những tiết kiệm được nước mà còn giảm được tiền mua máy bơm nước. Chúng tôi cũng có thể giảm lượng phân bón cần thiết, tăng năng suất cây trồng và ngăn chặn cây lúa bị đổ và phá hủy toàn bộ vụ mùa", ông Dung nói.
Nông dân áp dụng khoa học kỹ thuật ngay trên cánh đồng, giảm chi - tăng năng suất cây trồng
Nông dân ở miền Nam đang áp dụng chiến lược canh tác mới gọi là "làm ướt và làm khô luân phiên". Thay vì trồng lúa trong điều kiện ngập nước liên tục, họ chọn để ruộng lúa khô trong vài ngày trước khi đổ nước ngập trở lại. Điều này giúp giảm thiểu lượng nước sử dụng, đồng thời tối ưu hóa tình trạng sức khỏe của cây lúa. Để thực hiện chiến lược canh tác mới này, nông dân cần quan sát và theo dõi chặt chẽ tình trạng của cánh đồng để xác định thời điểm cần tưới lại nước. Bằng cách làm ướt và làm khô luân phiên nhanh chóng, họ tận dụng nguồn nước hiệu quả và đáp ứng nhu cầu của cây lúa trong thời gian ngắn.
Chiến lược canh tác đổi mới này đang giúp nông dân Việt Nam thích ứng và vượt qua khó khăn do biến đổi khí hậu gây ra, đồng thời bảo vệ nguồn nước quý giá và duy trì sự ổn định của sản xuất lúa gạo.
Thực ra phương pháp canh tác lúa "làm ướt và làm khô luân phiên" (AWD) đã được sử dụng trên khắp thế giới trong nhiều thập kỷ, bao gồm cả tỉnh An Giang của Việt Nam. Tuy nhiên, đối với khu vực đồng bằng sông Cửu Long, việc thuyết phục nông dân chuyển sang hình thức tưới tiêu mới và tận dụng lao động hiệu quả đòi hỏi nhiều nỗ lực và thời gian.
Nhằm giúp nông dân triển khai AWD một cách dễ dàng và tiện lợi, các nhà nghiên cứu của Đại học Trà Vinh (TVU) đã phát triển công nghệ ứng dụng tiên tiến. Mỗi lô ruộng sẽ được trang bị cảm biến hoạt động bằng năng lượng mặt trời, đo mực nước ngầm cứ sau mỗi 5 phút.
Dữ liệu từ cảm biến sẽ được truyền tải trực tiếp và theo thời gian thực vào phần mềm. Điều này cho phép phần mềm gửi các khuyến nghị cụ thể cho nông dân thông qua ứng dụng di động, giúp họ dễ dàng kiểm soát mực nước trên cánh đồng mà không cần phải có mặt tại hiện trường. Với sự hỗ trợ bởi Ngân hàng Thế giới và Chính phủ Canada, sự đổi mới trong canh tác lúa gạo này hy vọng sẽ đem lại hiệu quả và bền vững trong việc sử dụng nguồn nước và lao động cho nông nghiệp Việt Nam.
Sau đợt hạn hán tồi tệ nhất trong hơn một thế kỷ xảy ra ở miền Nam Việt Nam vào năm 2016, gây thiệt hại nặng nề cho các trang trại ở đồng bằng, các nhà nghiên cứu đã quyết định khởi động dự án triển khai "làm ướt và làm khô luân phiên" (AWD). Năm 2017, nhóm nghiên cứu tại Đại học Trà Vinh (TVU) bắt đầu hướng dẫn nông dân cách thực hiện AWD thông qua các hội thảo đào tạo. Ông Diệp Thanh Tùng, một trong những nhà nghiên cứu hàng đầu của TVU, chia sẻ rằng sáng kiến này được triển khai tại 3 vùng miền Nam gồm Trà Vinh, Cần Thơ và An Giang và giúp cho nông dân có thể giảm thiểu được tối đa ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu tác động lên cánh đồng của họ.
