HTX Na La Hiên (xóm Xuân Hòa, xã La Hiên, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên) được thành lập vào năm 2016, hiện đang có 12 thành viên canh tác trên diện tích 15ha, trong đó phần lớn diện tích bà con trồng cây na dai. Năm 2024, ước tính tổng sản lượng na của HTX đạt gần 200 tấn.
Vươn lên từ vùng đất cằn
La Hiên là một xã vùng cao thuộc huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên. Nơi đây không được thiên nhiên ưu đãi giống như các địa phương khác của tỉnh, địa hình của xã chủ yếu là đồi núi thấp và núi đá vôi, những vùng đất bằng phẳng có thể dùng để sản xuất đất nông nghiệp tương đối nhỏ, dọc theo các khe suối, triền sông và thung lũng, chính vì thế việc canh tác nông nghiệp tại đây gặp phải không ít khó khăn và hạn chế.
Giám đốc HTX Na La Hiên, chị Nguyễn Thị Kiều Trang cho biết, cũng nhờ địa hình chủ yếu là đồi núi đá vôi nên nơi đây rất thuận lợi cho cây na sinh trưởng và phát triển. Những quả na được trồng trên núi đá vôi thường thơm ngon, đậm vị ngọt hơn na trồng ở đất khác nên được nhiều người tiêu dùng đánh giá cao và tin tưởng lựa chọn.
HTX nhận thấy cây na ưa đất cằn cỗi nên trong những năm qua đã tích cực đẩy mạnh việc trồng và phát triển cây na trên diện rộng, nhờ đó mà giúp bà con xã viên cũng như nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số của địa phương ổn định kinh tế và đời sống.
Ban lãnh đạo HTX cùng các xã viên đều là những người dám nghĩ dám làm thế nhưng thực tế trong quá trình phát triển thương hiệu cho cây na La Hiên mọi người cũng gặp phải không ít khó khăn. Hầu hết thành viên của HTX đều là bà con dân tộc thiểu số ít có kiến thức và kinh nghiệm trong sản xuất. Do đó ảnh hưởng không nhỏ đến năng suất, chất lượng sản phẩm cũng như chi phí sản xuất.
Chính vì thế, Giám đốc Nguyễn Thị Trang đã cùng với các xã viên HTX cùng mày mò, tìm hiểu, chủ động học hỏi, đi tham quan mô hình trồng na ở nhiều địa phương khác lân cận rồi rút kinh nghiệm.
Nhờ lối tư duy nhạy bén và tinh thần ham học hỏi mà khó khăn đã từng bước được khắc phục. Từng thành viên trong HTX đều có nhiệm vụ chuyên biệt được phân công rõ ràng như sản xuất, nghiên cứu vật tư, phân bón, chăm sóc cây trồng, marketing... cùng với đó là việc lên kế hoạch sản xuất, ghi chép lại nhật ký của từng giai đoạn phát triển của cây na.
Giờ đây, HTX Na La Hiên đã có 15ha diện tích đất trồng na, toàn bộ cây na của HTX đều được bón phân hữu cơ, không sử dụng thuốc trừ sâu hóa học mà thay vào đó là các chế phẩm sinh học. Nhờ đó mà na La Hiên đã ngày càng nhận được sự đánh giá cao của các địa phương cũng như nhiều tỉnh thành khác trên các địa phương.
Sản xuất hữu cơ góp phần tạo nên thương hiệu na La Hiên
Cây na không thích hợp trồng trên đất đồi mà chúng rất phù hợp với chất đất hang, đất núi đá, những nơi có nhiều nắng, thoát nước tốt. Na là loài cây không ưa nước, nếu sống trong môi trường có độ ẩm quá lớn thì cây sẽ bị chết. Giám đốc HTX và các thành viên nắm bắt được điều này nên đã cùng nhau nghiên cứu và ứng dụng đưa vào sử dụng đại trà phân bón hữu cơ được ủ hoai mục với thành phần chính bao gồm vỏ đậu tương, cá và chế phẩm sinh học EM.
Hiện nay, toàn bộ diện tích trồng na của HTX đều được bón phân hữu cơ, nhờ đó mà quả na thơm hơn, ngọt hơn đồng thời đảm bảo được sức khỏe cho người tiêu dùng.
Tuy nhiên, quá trình sản xuất theo hướng hữu cơ thì cần dành nhiều công chăm sóc hơn đặc biệt là các loại thuốc bảo vệ thực vật đều có nguồn gốc sinh học. Đặc biệt, sau khi cây na thụ phấn và cho quả thì sẽ hay gặp phải các loại bệnh như nấm, nhện đỏ, thán thư... khi đó, các thành viên trong HTX cần phản phun thuốc vi sinh để phòng bệnh cho quả. Khi quả na to hơn thì có thể sử dụng chế phẩm hỗn hợp làm từ tỏi, ớt ngâm với rượu nhằm phòng tránh được sâu bệnh gây hại cho quả na.
Nhờ áp dụng quy trình trồng na theo tiêu chuẩn hữu cơ mà chất lượng quả na dai La Hiên không ngừng cải thiện, giá trị cũng ngày càng được nâng cao. Hiện nay, giá bán na dao động từ 30 nghìn - 80 nghìn đồng/kg tùy loại đã mang đến động lực để bà con yên tâm vào sản xuất na sạch.
Nhờ chuyển đổi canh tác na từ phương pháp truyền thống sang phương pháp hữu cơ mà giá trị kinh tế cũng như chất lượng của quả na La Hiên đã được nâng lên rõ rệt. HTX đã và đang ngày càng chú trọng hơn đến việc nâng cao chất lượng sản phẩm, mang đến cho người tiêu dùng những quả na an toàn. Toàn bộ na của HTX đều được dán tem mác và mã QR code trước khi cung cấp ra thị trường giúp cho khách hàng có thể dễ dàng truy xuất được nguồn gốc xuất xứ.
Nâng cao năng suất nhờ có được 'bí kíp' riêng
Các thành viên HTX luôn mong muốn có thể nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm na nên đã tự mày mò, nghiên cứu và áp dụng phương pháp thụ phấn bổ sung cho na. Kỹ thuật này nghe thì có vẻ đơn giản nhưng tốn rất nhiều công sức, cần sự tỉ mỉ, đòi hỏi người nông dân phải dành nhiều thời gian đi tìm từng chùm hoa nở đúng độ để thụ phấn cho đều.
Theo chia sẻ của bà con nông dân thì hoa na dùng để lấy phấn sẽ được thu hái từ hôm trước, sau đó để qua đêm cho nở và phấn chính hoàn toàn rồi sẽ giũ để lấy phấn. Những bông hoa na được tuyển chọn để thụ phấn đều là hoa vừa nở, cánh đã tách đều, sau đó dùng dụng cụ tích hạt phấn rồi đẩy cho phấn dính vào bó nhụy hoa được chọn là được. Thụ phấn xong thì bông hoa đó sẽ được đánh dấu bằng 1 vết bầm nơi đầu cánh.
Sau khi thực hiện phương pháp thụ phấn bổ sung này 1 tuần thì sẽ hình thành quả non, nhờ thụ phấn tập trung nên quả có hình thức đẹp, tròn, to, cân đối, không méo vẹo, thuận lợi cho việc chăm sóc. Phương pháp này còn giúp cây na có tỉ lệ đậu cao hơn 30-40% so với phương pháp tự nhiên, tạo ra những quả na đẹp mắt, vị ngọt sắc, nhờ thế mà giá bán sẽ cao hơn.
Nhờ sự tỉ mỉ, không ngừng nghiên cứu, thử nghiệm mà chất lượng và năng suất na của HTX không ngừng được cải thiện. Cứ mỗi ha na sẽ cho bình quân 12-15 tấn quả, tạo doanh thu gần 3 tỷ đồng/năm, giúp bà con địa phương có được việc làm và thu nhập ổn định, các hộ thành viên có mức thu nhập bình quân đầu người khoảng 200 triệu đồng/hộ/năm.
Hiện nay, phần lớn sản phẩm na của HTX Na La Hiên đều được bán cho thương lái. Bên cạnh đó, HTX cũng bán hàng trên các nền tảng số như Facebook, TikTok thông qua các buổi livestream bán hàng trực tuyến. Nhờ những phương tiện truyền thông mà thương hiệu na của HTX đã ngày càng được nhiều người biến đến, giúp nâng cao giá trị của của na nơi đây.
Theo VnBusiness
