Mỗi khi nhắc đến làng Vũ Đại, người ta thường nhớ đến nhà văn Nam Cao với những nhân vật như Thị Nở, Chí Phèo, lão Hạc, Bá Kiến. Song khi nhắc đến ẩm thực thì chốn quê nghèo này lại nổi tiếng với món cá kho Bá Kiến đậm chất Việt, vừa giản dị, vừa tinh tế.
Cơ duyên đến với món cá kho Bá Kiến làng Vũ Đại
Sau khi tốt nghiệp Đại học Giao thông vận tải khoa Xây dựng cầu đường, anh Nguyễn Bá Toàn (sinh năm 1982) đã dành vài năm để lăn lộn với nghề. Khi đó, anh nhận ra mình không phù hợp với công việc kỹ sư cầu đường nên đã từ bỏ và nuôi giấc mơ du lịch.
Anh Toàn đã đi đến nhiều nơi, thưởng thức nhiều loại đặc sản ở khắp nơi trên cả nước. Khi đó, anh nhận ra tiềm năng phát triển của ngành du lịch và ẩm thực đặc sản của Việt Nam. Sau khi đến Hà Nam, món cá kho đặc sản ở nơi đây đã để lại cho anh ấn tượng sâu sắc,. Chính sự yêu mến và thích thú món cá kho Bá Kiến cộng với việc có sẵn máu kinh doanh trong người, anh đã nảy ra ý tưởng mang món cá kho Vũ Đại này lên bán online.
Ngay chiều hôm đó, sau khi về Hà Nội anh đã xin rút khỏi dự án mà mình đang làm dở, ngồi trong phòng tìm hiểu về cách thức bán hàng online. Anh đã nhờ người bạn của mình thiết kế gấp cho một trang web bán hàng, sau đó liên hệ với các nhà hàng, quán ăn ở Hà Nội. Đêm hôm ấy, anh không ngủ mà tự thiết kế tờ rơi và sẵn sàng thực hiện kế hoạch kinh doanh của mình.
Anh kể lại, thời điểm đó, anh đang thi công cho một hệ thống của tòa nhà Keangnam, sau dự án sẽ thu về được một khoản không nhỏ, nhưng là người thích tự do buôn bán nên đã quyết định từ bỏ. Khi biết được việc này bố anh rất giận, sau khi gọi điện khuyên anh không được còn lên Hà Nội để khuyên anh chuyên tâm vào công việc của mình. Thế nhưng, anh đã quyết tâm theo con đường mới khiến bố anh giận và bỏ về quê. May thay, sau khi mẹ và em gái anh thuyết phục thì bố mới tán thành và động viên anh: "Quyết bỏ thì không được hối hận, làm thì phải thắng!".
Thế nhưng, trong 2 tháng đầu tiên bắt tay vào bán cá kho thì không có khách nào đặt mua. Lúc đó, anh thấy mình như trắng tay rồi, thậm chí còn âm tiền vì việc chi quảng cáo, mua tên miền trang web... Lúc đó anh rất trăn trở, nhiều bữa quên ăn, may mắn thay cô em gái đã động viên và cùng anh tính toán, bàn bạc để đưa ra giải pháp từ giá bán cho đến chất lượng mặt hàng, thiết kế bao bì rồi cách quảng bá đặc sản cá kho Vũ Đại cho bạn bè khắp nơi trên cả nước biết đến, đặc biệt là ở Hà Nội.
Từ người trắng tay trở thành giám đốc công ty bán cá kho với doanh thu hàng tỷ
Sau 3 tháng không có một đơn hàng, bỗng một ngày có khách hàng gọi đến đặt hàng 2kg cá kho về ăn thử. Anh đã nhanh chóng liên lạc với gia đình bạn ở làng Vũ Đại để chế biến cá và gửi lên Hà Nội thật nhanh. Cứ thế, dần dần cuộc gọi đặt hàng mỗi ngày một tăng, một mình anh Toàn không theo kịp nên đã gọi em gái và gia đình, bạn thân hỗ trợ.
Chỉ trong vòng chưa đầy 4 tháng bán cá kho online, số lượng khách hàng của anh tăng mấy chục lần. Chỉ trong tháng Tết, mỗi ngày trung bình có đến hơn 50 khách đặt hàng. Có những ngày 12h đêm anh Toàn vẫn đang giao cá kho cho khách. Thời điểm đó, anh đã phải liên hệ với 5 gia đình ở làng Vũ Đại cùng nấu cá kho và thuê thêm 3 nhân công giao hàng mới đáp ứng đủ nhu cầu của khách.
Mỗi nồi cá kho anh đều bán giá khá cao, nồi cá loại 1kg cá tươi nguyên liệu có giá 400.000 đồng, nồi 4kg có giá đến 1 triệu đồng nhưng khách đặt hàng rất đông. Trong những dịp Tết, số lượng đơn đặt cá kho lên đến mấy trăm nồi/ngày và cá kho của anh cũng là một trong những mặt hàng tết hái ra tiền thành công trong năm 2023 . Để có lượng khách lớn như thế, bên cạnh cách quảng bá món cá đặc sản Việt anh còn rất quan tâm đến nguyên liệu chế biến cá, tăng chất lượng cho món ăn cũng như bao bì sản phẩm và cách phục vụ khách hàng. Nhờ đó mà món cá kho làng Vũ Đại không chỉ nổi tiếng ở khắp nơi trên cả nước mà còn được bạn bè trên thế giới biết đến.
Theo chia sẻ của anh Toàn, cá kho làng Vũ Đại được coi là món cá kho ngon nhất Việt Nam không chỉ vì mùi vị đặc trưng mà còn nhờ sự chọn lọc kỹ lưỡng từ nguyên liệu đầu vào và cách chế biến món ăn. Loại cá dùng để kho là cá trắm đen, nặng từ 3kg trở lên, sẽ cho loại thịt cá săn chắc với mùi vị đặc trưng. Gia vị dùng để chế biến món cá này đều là gia vị được trồng trên đất của làng Vũ Đại mới có được hương vị thơm ngon nhất. Sau đó, cá được cho vào niêu đất ở vùng Nghệ An - Thanh Hóa để kho bởi chất đất của 2 vùng này giúp nồi đất giữ được nhiệt tốt và tán đều hơn. Nhiên liệu để kho cá là loại củi từ cây nhãn, loại củi này có phần chắc chắn, cháy được lâu và đượm lửa.
Nói đến điều đặc biệt khi chế biến món cá này phải kể đến nước kho cá và thời gian kho. Nước dùng để kho cá phải là nước cốt của cua đồng được giã thật nhuyễn, sau đó ủ trong 2-3 tháng thì mới có được chất lượng tốt nhất với mùi vị thơm nồng đặc trưng. Cá phải được kho trong vòng 16-20 tiếng liên tục thì mới nhừ, thịt cá chắc và đậm vị. Không quá khi nói, cá kho niêu của làng Vũ Đại chính là món ăn được chắt lọc từ những tinh hoa đồng nội của làng quê Việt, vừa gần gũi, vừa giản dị nhưng lại rất tinh tế và thơm ngon.
Năm 2013, anh Toàn đã thành lập nên công ty chuyên cung cấp các loại đặc sản ăn liền của Việt Nam với số lượng công nhân lên đến 20 người, chưa kể anh còn liên kết với hơn 10 hộ gia đình chế biến cá kho ở làng Vũ Đại. Vào năm 2013, chỉ riêng bán cá kho doanh thu của công ty đã lên đến 5 tỷ đồng.
Món cá kho Bá Kiến của anh Nguyễn Bá Toàn không những mang đến cho thực khách yêu ẩm thực truyền thống một món ăn ngon mà còn lan tỏa thông điệp ý nghĩa: Mỗi chúng ta đều cần lưu giữ những nét văn hóa ẩm thực cổ truyền, đối với người trẻ thì khởi nghiệp bằng sự đam mê sẽ gặt hái được thành công.
