Sinh ra và lớn lên tại thị trấn Na Sầm, huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn, chị Vương Thị Thương 34 tuổi đã chứng kiến cây hồng vành khuyên là cây trồng chủ lực, một loại đặc sản nổi tiếng của địa phương mang lại thu nhập chính cho người dân nơi đây, tuy nhiên vẫn chưa xứng tầm với giá trị thực sự của nó.
Là một trong ba dự án đã giành được giải nhất cuộc thi Phụ nữ Khởi nghiệp 2023 được tổ chức tại Hà Nội diễn ra vào ngày 14/10, chị Vương Thị Thương chia sẻ, đây là dự án giúp “Phát triển chuỗi giá trị Hồng Vành Khuyên treo gió hữu cơ với mong muốn tạo ra việc làm và sinh kế bền vững giúp cho những người phụ nữ dân tộc Tày, Nùng ở vùng biên giới xứ Lạng”.
Chị Thương cho biết, hồng vành khuyên là giống quả ngon nhưng lại mọng nước, khó bảo quản trong thời gian dài. Vào mùa thu hoạch, nếu hồng chín rộ mà người dân không kịp tiêu thụ thì sẽ mất đi một nguồn thu nhập khá lớn. Những vụ được mùa thì lại mất giá, có những khi chỉ bán được với giá vài nghìn đồng một kg, hồng bị đổ bỏ chiếm tỷ lệ lớn nên ngươi trồng cây hồng nơi đây gặp nhiều khó khăn. Do đó, chị đã quyết tâm nâng tầm giá trị sản vật quê hương. Chị đã bỏ công tìm hiểu, học hỏi kinh nghiệm, kỹ thuật trồng và chăm sóc cây cũng như phương pháp chế biến hồng của Đà Lạt, Hàn Quốc và cả Nhật Bản. Sau khi lựa chọn và xem xét công nghệ phù hợp nhất chị đã quyết định lựa chọn công nghệ Nhật Bản vào quá trình sản xuất hồng.
Vào năm 2021, nhận được sự hỗ trợ từ Sở Công Thương tỉnh Lạng Sơn về máy móc, chị Thương đã đi vay vốn ưu đãi và đầu tư xây dựng công xưởng sản xuất hồng treo gió trên tổng diện tích rộng trên 1.000m2. Xưởng của chị có khu sơ chế, nhà kính treo hồng, kho lạnh bảo quản với tổng chi phí đầu tư trên 1 tỷ đồng. Tiếp đó, chị đã mua sắm thêm các thiết bị phục vụ cho quá trình chế biến và bảo quản hồng như máy gọt vỏ, máy hút chân không, lên giàn, massage, hạ giàn, đóng gói… tất cả đều được thực hiện theo một quy trình khép kín.
Để mở rộng mô hình sản xuất hồng giúp thêm nhiều chị em phụ nữ địa phương, chị Thương đã cùng với 7 thành viên khác có kinh nghiệm trồng hồng ở địa phương, đều có chung khát vọng nâng cao giá trị của của hồng, thành lập lên Hợp tác xã nông sản Toàn Thương do chị Thương làm giám đốc. Hợp tác xã sẽ phát triển vùng trồng hồng 50ha theo hướng hữu cơ.
Tiếp đó, sang đến năm 2022, chị Thương đã xây dựng quy trình sản xuất hồng sạch, chuẩn VietGAP đảm bảo tiêu chí an toàn thực phẩm bao gồm các quy trình trồng, chăm sóc và chế biến hồng. Ngay sau khi thu hoạch, hồng sẽ được gọt vỏ sạch sẽ và sau đó treo giàn trong nhà kính với thời gian khoảng 15-20 ngày. Trong quá trình treo giàn, hồng sẽ được massage sau 5-7 ngày treo giúp tăng vị dẻo, tạo mật ngọt tự nhiên giúp cho hồng không bị chát.
Hồng vành khuyên treo gió thành phẩm sẽ có bề ngoài dẻo, giòn nhưng bên trong lại có mật với vị thanh ngọt. Sản phẩm làm ra tốn rất nhiều công sức nhưng thời gian bảo quản thì không lâu. Chị Thương chia sẻ, đây chính là chuyện mà chị trăn trở nhất. Chính vì thế, chị lại tiếp tục tìm hiểu, được các chuyên gia tư vấn, kết nối với Viện Cơ điện nông nghiệp sau thu hoạch và được chuyển giao công nghệ giúp bảo quản hồng dài hạn theo hướng tự nhiên. Chị nói: “Giờ đây chúng tôi đã có quy trình chuẩn khép kín và việc bảo quản hồng sau thu hoạch không còn gì đáng lo nữa”.
Chị Thương nói thêm, mỗi năm, người dân địa phương trồng khoảng 1.300ha hồng với sản lượng thu về 11.200 tấn, trung bình mỗi tháng hợp tác xã của chị sản xuất và bán được khoảng 500 tấn hồng tươi. Sản phẩm hồng được phân phối đến nhiều nơi ở miền Bắc như Hà Nội, Bắc Giang, Bắc Ninh… Giá bán của sản phẩm hồng treo gió rơi vào khoảng 130.000 đồng/kg, trong khi đó giá hồng tươi bán ra thị trường chỉ ở mức 15.000 đồng/kg. Đến năm 2022, Hợp tác xã đã bán được 500kg hồng treo gió ra thị trường với doanh thu gần 1,5 tỷ đồng.
Để du khách tiếp cận được nhiều hơn với sản vật địa phương, chị Thương đã đưa từng quả hồng treo gió vào bao bì nhỏ, trên đó là thông tin của 12 di tích lịch sử nổi tiếng của Lạng Sơn. Sản phẩm này đã được chị đăng ký bản quyền và được Cục Sở hữu trí tuệ Bộ Khoa học và Công nghệ cấp bằng bảo hộ nhãn hiệu.
Đến nay, chị Thương đã tập hợp được khoảng 10 hộ dân trong huyện cùng với 2 hợp tác xã mở rộng thêm 20ha trồng hồng theo hướng hữu cơ. Hợp tác xã Toàn Thương sẽ hỗ trợ người dân về giống hồng, phân bón, kỹ thuật chăm sóc cây và cam kết bao tiêu đầu ra cho sản phẩm. Nhờ đó, chị đã giúp tạo sinh kế cho hơn 30 người phụ nữ Tày Nùng tham gia vào quá trình sản xuất trực tiếp và hơn 100 lao động gián tiếp.
Chị Thương cho biết, sản phẩm hồng vành khuyên treo gió hiện nay đã được gắn mã định danh truy xuất nguồn gốc đến từng cây hồng, dự kiến sẽ xuất khẩu sản phẩm này sang thị trường Trung Quốc, Thái Lan vào năm 2024. Hiện tại, chị đang xây dựng mô hình nông nghiệp theo dạng farmstay giúp du khách được trải nghiệm các sản phẩm địa phương.
Ông Phạm Đức Nghiệm, Phó cục trưởng Cục Phát triển thị trường, Bộ Khoa học và Công nghệ, Chủ tịch Hội đồng Giám khảo Cuộc thi Phụ nữ khởi nghiệp đánh giá hồng vành khuyên có tiềm năng phát triển rất lớn. Ở vùng núi phía Bắc, hiếm có cây trồng nào có được phổ sinh thái lớn, giá trị kinh tế đạt được trên 300 triệu đồng/ha.
Theo ông Nghiệm, để phát triển được thương hiệu hồng vành khuyên treo gió thì Hợp tác xã Toàn Thương cần phải áp dụng nghiêm ngặt các quy trình công nghệ trong việc chế biến và bảo quản thành phẩm. “Muốn bán ra thị trường quốc tế cần truy xuất nguồn gốc của hàng hóa, quy hoạch vùng trồng hữu cơ và phải tổ chức sản xuất bài bản”. Ông Nghiêm nói và mong muốn các cấp lãnh đạo ngành địa phương sẽ hỗ trợ để một ngày không xa hồng vành khuyên treo gió sẽ vươn ra thị trường quốc tế.