Nếu mãi làm theo cách cũ mà không thay đổi thì sẽ không có gì chuyển biến. Trong khi đó, anh Dương Văn Duy thấy rằng tương nếp của quê mình làm rất ngon, đã có tiếng từ lâu nhưng vẫn còn nhiều người chưa biết đến. Chính vì thế, chàng trai 9x này đã quyết định về quê, tìm cho đặc sản truyền thống quê nhà một danh phận.
Tạo ra sự khác biệt cho nghề truyền thống
Dương Văn Duy (29 tuổi) sau khi tốt nghiệp ngành luật đã đi làm xa quê nhiều năm. Nhiều lần về quê anh vẫn tự hỏi, tại sao quê mình lâu đời như thế mà các sản phẩm lại ít đi xa, không được nhiều người biết đến. Chính vì thế, anh Duy đã quyết định khởi nghiệp với chính sản vật đã có ở quê hương từ bao đời nay.
Đến năm 2020, hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Hồng Kỳ (xã Úc Kỳ) đã ra đời với 22 thành viên. Hợp tác xã đã lựa chọn món tương nếp quê hương làm sản phẩm chính để khởi nghiệp.
Khởi nghiệp trái ngành nhưng anh Dương Văn Duy rất tự tin với vốn kiến thức nông nghiệp của gia đình mình. Không những thế, anh không ngại ngần học hỏi kinh nghiệm của người dân địa phương.
Theo anh Duy, nếu du khách có duyên đến với vùng đất Úc Kỳ thì đừng quên nếm thử vị đậm đà, thơm ngon của món tương nếp truyền thống gắn với người dân nơi đây từ bao đời nay.
Ở vùng đất Úc Kỳ này, nghề làm tương nếp chẳng biết xuất hiện từ bao giờ, chỉ biết đây chính là nghề cha truyền con nối. Giống như những gia đình khác trong xã, gia đình anh cũng có nhiều chum sành để đựng tương cho gia đình sử dụng và dành để biếu họ hàng. Dần dần, nhà này chỉ nhà kia, bà con sản xuất được ngày càng nhiều tương, rồi sau đó đã đem đi bán ngoài chợ.
Anh Duy muốn nối nghiệp gia đình nên cũng mày mò để tìm hiểu rồi học hỏi kinh nghiệm từ chính gia đình mình. Ngoài ra, anh cũng tìm đến nhiều người lớn ở trong xã để học hỏi kinh nghiệm của họ.
Nhờ sự chăm chỉ tìm tòi, học hỏi của mình mà anh Duy đã nắm vững được bí quyết sản xuất tương nếp thủ công theo phương pháp truyền thống. Chính điều này đã khiến cho sản phẩm tương nếp của hợp tác xã Hồng Kỳ trở nên khác biệt với những loại tương đang có trên thị trường.
Theo chia sẻ của anh Duy, bà con nơi đây vẫn còn sản xuất tương nếp với quy mô nhỏ lẻ, manh mún, thành phẩm chưa có được chất lượng tốt nhất. Do đó, anh đã quyết định thành lập hợp tác xã rồi liên kết các hộ cùng làm tương lại với nhau với kỳ vọng sẽ nâng cao được giá trị của tương, đồng thời giúp tìm đầu ra cho sản phẩm, nhất là phải "tìm cho tương nếp quê hương một danh phận xứng đáng"
"Mong mỏi lớn nhất của tôi chính là làm thế nào để đưa được sản phẩm truyền thống này đến tận tay của người tiêu dùng, cố gắng lan tỏa để càng nhiều người biết đến đặc sản tương nếp của địa phương chúng tôi càng tốt", anh Dương Văn Duy nói.
Đặc sản quê hương được lên kệ quà biếu
Sau hơn ba năm miệt mài gây dựng thương hiệu, hiện nay hợp tác xã của anh Dương Văn Huy đã cho ra đời 2 sản phẩm đặc trưng là tương nếp Hồng Kỳ và gạo nếp Thầu Dầu. Chia sẻ về bí quyết của mình, anh Dương nói, điều quan trọng là phải nắm vững được bí quyết của cha ông để lại đó là "tốt mốc ngon tương". Quan trong hơn cả là phải lưu ý đến khâu lựa chọn nguyên liệu đỗ tương và gạo nếp Thầu Dầu.
Chọn xong nguyên liệu thì đỗ tương sẽ được làm sạch, sau đó rang chín rồi nghiền thành bột. Tiếp theo sẽ cho bột đỗ tương vào chum sành rồi ngâm với nước sạch và ủ trong đó khoảng 12-15 ngày.
Trong thời gian ủ tương thì người dân sẽ đồ xôi bằng gạo nếp Thầu Dầu rồi sau đó ủ mốc cho phù hợp. Phải tính toán sao để mốc và nước tương đạt được yêu cầu cùng thời điểm.
Sau khi có mốc và nước tương đạt chuẩn thì sẽ đổ mốc vào nước tương rồi tiếp tục ủ tương thêm 20-30 ngày nữa sẽ có được tương thành phẩm.
Nhờ tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình mà hợp tác xã sản xuất ra loại tương nếp có chất lượng tốt, kết hợp với sự sáng tạo trong quảng bá thương hiệu mà tương nếp Hồng Kỳ dần có mặt tại nhiều gian hàng trưng bày, giới thiệu sản phẩm và trong những hoạt động xúc tiến thương mại sản phẩm nông nghiệp chủ lực của địa phương. Đến năm 2022, sản phẩm tương nếp Hồng Kỳ của hợp tác xã Hồng Kỳ đã tham dự cuộc thi chương trình OCOP của tỉnh Thái Nguyên và đạt được chứng nhân ba sao.
Bên cạnh đó, nhờ sự đầu tư chỉn chu từ chất lượng đến mẫu mã, tên từng sản phẩm đều có tem nhãn, số điện thoại, mã vạch để truy xuất nguồn gốc mà dần dà các sản phẩm của hợp tác xã đã thu hút được khách hàng, sau đó được lên làm quà biếu ý nghĩa đặc biệt là trong dịp Tết.
Để đảm bảo nguyên liệu đầu vào làm tương nếp mà hợp tác xã đã xây dựng vùng nguyên liệu trồng lúa nếp Thầu Dầu với 40ha sản xuất theo hướng trồng lúa hữu cơ và 10ha trồng lúa theo tiêu chuẩn VietGAP.
Sử dụng mạng xã hội để quảng bá cho sản phẩm
Là một chàng trai 9x trẻ tuổi, năng động, sáng tạo, anh Duy đã đầu tư máy móc, tận dụng công nghệ vào sản xuất để tăng năng suất lao động. Bên cạnh đó, anh cũng cùng các cộng sự của mình tận dụng mạng xã hội để livestream bán hàng, giúp quảng bá sản phẩm một cách nhanh chóng, giúp sản phẩm đến tay người tiêu dùng một cách nhanh chóng nhất.
Trước khi đạt được những hiệu quả như ngày hôm nay thì thời gian đầu khởi nghiệp anh Duy cũng gặp không ít khó khăn đặc biệt là quá trình thu hút nhân lực vào hợp tác xã. Hầu hết thanh niên của địa phương đều đang đi làm ở thành phố hoặc các khu công nghiệp, lực lượng lao động chủ yếu là người lớn tuổi. Ban đầu bà con còn chưa hiểu được hết lợi ích của mô hình sản xuất tập thể nhưng chàng trai trẻ quyết không từ bỏ.
Anh Duy chia sẻ, anh đã tham gia vào nhiều mô hình, đi đến các hợp tác xã nông nghiệp trong và ngoài địa phương để học tập kinh nghiệm rồi sau đó về hướng dẫn lại cho bà con, dần dần mọi người đã tin tưởng và ủng hộ, sau đó đã chung tay với anh để làm hợp tác xã sản xuất tương nếp như hiện nay.