Nghệ bọ cạp là loài dược liệu quý, hình dáng của nó giống con bọ cạp. Trong Đông Y, nghệ bọ cạp có tên là khương hoàng, giống cây thân thảo lâu năm, có họ với gừng. Nghệ bọ cạp có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới Tamil Nadu, Đông Nam Ấn Độ rồi được trồng ở khu vực Việt Nam, Lào, Campuchia.
Nghệ bọ cạp giúp người dân nơi đây phát triển kinh tế hiệu quả, giúp bà con dần dần thoát nghèo. Hiệu quả nhất phải kể đến mô hình trồng nghệ bọ cạp của HTX Dược liệu An Phúc Khang (thôn 8, xã Đắk Ha, huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông) đã được thành lập với 12 thành viên thành lập vào năm 2018.
Đại diện HTX Dược liệu An Phúc Khang, ông Nguyễn Đình Học chia sẻ, năm 2019 lương y Nguyễn Thị Dường đã mua giống nghệ bọ cạp từ Campuchia về và liên kết HTX trồng. Thời điểm đó, 1kg nghệ bọ cạp giống có giá 400 nghìn đồng.
Hiện nay, nghệ bọ cạp giống chỉ có giả khoảng 200 nghìn đồng/kg. Mỗi ha đất bà con trồng khoảng 4-5 tạ nghệ giống, tính ra chi phí giống rơi vào khoảng 80-100 triệu đồng. Chi phí này tuy hơi cao so với những người nông dân nghèo nhưng trồng nghệ bọ cạp tốn ít chi phí mà không cần tốn nhiều công chăm sóc.
Ông Học cho biết, mỗi 1ha trồng nghệ bọ cạp tốn khoảng 300 triệu đồng tiền chi phí bao gồm tiền giống và toàn bộ quá trình chăm sóc cây. Nghệ bọ cạp được thu hoạch sau 18-20 tháng với sản lượng 15-20 tấn/ha. Toàn bộ nghệ bọ cạp mà bà con trồng đều được HTX bao tiêu đầu ra với giá 60 ngàn đồng/kg. Sau khi bà con tính toán, trừ khi mọi chi phí thì thu lãi từ 500-700 triệu đồng/ha.
Một người dân trên địa bàn chia sẻ, mấy năm trước gia đình chị đã biết đến giống nghệ bọ cạp. Chị đã mua giống về trồng xen trong rẫy cà phê. Sau 1 năm rưỡi trồng và chăm sóc thì nghệ được thu hoạch, chị đã đóng thành từng bịch 10kg và bán cho HTX Dược liệu An Phúc Khang với giá 50.000 đồng/kg.
Tại Đắk Ha có nhiều hộ gia đình trồng nghệ bọ cạp xen lẫn trong rẫy và mua giống từ HTX Dược liệu Phúc Khang, các hộ đều được HTX cam kết bao tiêu đầu ra, cứ đến vụ thu hoạch thì người dân tự động mang đến chỗ HTX.
Ông Học cho biết, nghệ bọ cạp thích hợp trồng ở loại đất rừng, đất pha cát, đất thịt nhẹ với nhiệt độ từ 20-30 độ C, do đó khi trồng bà con nên lưu ý đến hệ thống thoát nước để tránh thối củ, hư rễ.
Kết quả phân tích từ Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam về giống nghệ bọ cap chỉ ra rằng, trong giống nghệ này có chứa 38 thành phần dược tính trong đó có chứa 3 thành phần quan trọng góp phần chống và ức chế tế bào ung thư. Ngoài ra, các sản phẩm từ nghệ bọ cạp cũng được dùng khi điều trị các bệnh thông thường như viêm đường hô hấp, dạ dày, sát khuẩn...
Từ khi ra đời, HTX Dược liệu An Phúc Khang liền bắt tay vào việc mở rộng vùng nguyên liệu cả trong và ngoài tỉnh. HTX đã tạo công ăn việc làm cho nhiều người dân địa phương. Ngoài tinh bột nghệ bọ cạp thì HTX An Phúc Khang còn có hàng chục sản phẩm khác như bộ nghệ tím, bột nghệ bọ cạp, tinh bột nghệ đỏ, tinh bột nghệ vàng. Trong số các sản phẩm của HTX thì tinh dầu nghệ bọ cạp có giá trị cao nhất, khoảng 200 triệu đồng/lít nghĩa là 1 lọ 10ml có giá khoảng 2 triệu đồng.
Đại diện của HTX, ông Nguyễn Đình Học cho biết, sản phẩm tinh dầu nghệ bọ cạp của đơn vị có tính độc quyền, dù nhiều nơi đã trồng giống nghệ này nhưng hầu hết họ chỉ có các sản phẩm như bột trà chứ chưa nơi nào chiết xuất được tinh dầu.
Chia sẻ về lý do tinh dầu nghệ bọ cạp có giá thành cao, ông Học tiết lộ để sản xuất được khoảng 10ml tinh dầu nghệ không hề đơn giản cần phải trải qua rất nhiều công đoạn từ làm khô, rửa sạch, xay nhuyễn rồi sau đó mời đưa vào chưng cất dưới áp suất cao suốt 10 tiếng liên tục. Không những quy trình sản xuất phức tạp mà chất lượng của tinh dầu nghệ bọ cạp của HTX còn có chất lượng cao.
Ngoài ra, HTX cũng tiến hành sản xuất và chế biến nhiều loại dược liệu khác. Những dược liệu này ngoài thu mua từ người dân địa phương thu lượm ngoài tự nhiên thì HTX cũng ươm và trồng trên hàng chục ha đất của HTX và nhiều hộ dân liên kết.
HTX Dược liệu An Phúc Khang cũng nhận được sự hỗ trợ về chính sách và kinh phí của nhà nước để đầu tư máy móc, trang thiết bị phục vụ các khâu chế biến dược liệu. HTX cũng không ngừng nghiên cứu và ươm trồng hàng trăm giống dược liệu trong vườn để kiểm tra và thử nghiệm tính tương thích của những loại dược liệu này với các điều kiện tự nhiên của địa phương. Những việc làm của hợp tác xã giúp cho nhiều người dân địa phương có được công việc tốt với mức thu nhập ổn định.
Phó Chủ tịch UBND xã Đắk Ha ông Hoàng Văn Đồng cho biết, trong thời gian qua có nhiều đơn vị, cá nhân trên địa bàn đã thực hiện việc trồng các loại cây dược liệu và đạt được nhiều kết quả tốt điển hình là HTX Dược liệu An Phúc Khang.
Theo UBND huyện Đắk Glong, địa phương có thế mạnh trong việc phát triển cây trồng dược liệu, đặc biệt là những loại trồng dưới tán rừng. Tại xã Đắk Ha, có nhiều đơn vị, cá nhân và HTX phát triển trồng cây dược liệu và có nhiều tín hiệu tốt. Nếu thời gian tới được đầu tư bài bản sẽ giúp tạo được chuỗi liên kết, góp phần tạo công ăn, việc làm, tăng thu nhập cho người dân địa phương.
Theo VnBusiness